کتابی جدید از دکتر محمدمنصور فلامکی

اختصاصی پایگاه خبری فضای نو

کتاب جدیدی از دکتر محمد منصور فلامکی به چاپ رسیده است. عنوان این کتاب «سکونتگاه های موقت پس از سانحه در معماری» است. در این کتاب شیما شهر آزاد آذر و کسری امیری نیز همراه مؤلف بوده اند. پیشگفتار این کتاب به شرح ذیل است:

بشر در طول تاریخ همواره شاهد حوادث مختلف طبیعی نظیر زمین‌لرزه، سیل، طوفان و جنگ بوده است، وقوع این حوادث پیامدهای مختلفی را در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی در جوامع انسانی بر جای گذاشته است. ایران نیز همواره با چنین حوادثی مواجه بوده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به زمین‌لرزه اشاره نمود.

در خانه عواملی هست که ارزش‌های انسانی در آن‌ها تجلی پیدا می‌کند و می‌توان به مهم‌ترین آن‌ها به‌عنوان مکان اجتماعی و نگهداری از فرهنگ اشاره کرد. به نظر می‌رسد اساسی‌ترین نیازهای آدمی، داشتن سرپناه است؛ بنابراین تأمین مسکن مناسب برای تمامی اقشار جامعه ضرورتی انکارناپذیر است.

از ابتدا برای روشن شدن بیشتر موضوع کتاب مروری بر ادبیات اسکان موقت، مقدماتی برای پرداختن به موضوع اصلی کتاب که عبارت است از ایجاد بستری مناسب در زمین‌های بلااستفاده و یا پارک‌ها، جهت استفاده از آن‌ها در اسکان موقت پس از زلزله، فراهم می‌شود. بر این اساس ضمن معرفی جایگاه اسکان موقت پس از وقوع سوانح، به بررسی مطالعات انجام‌گرفته تاکنون در این موضوع پرداخته و درنتیجه به یافته‌های ارزشمند حاصله در این مقوله اشاره می‌شود که ساختمان‌های پیش‌ساخته شامل چند دسته می‌باشند، وزن نسبی آن‌ها و چگونگی شکل‌گیری سازه‌ای و برپا کردن آن‎ها در سطوح طبیعی به‌صورت مفصل توضیح داده شده است.

رعایت اصول و ضوابط فنی و مهندسی در سکونت‎گاه‌ها و فضاهای جمعی، ضامن سهولت در روابط فضاها و گردش کار، ارتقای کیفیت خدمات‌رسانی، افزایش رضایت ساکنین و پرسنلین و همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت و نگهداری خواهد بود. با توجه به این امر و نقش حساس این مراکز در هنگام بروز حوادث و بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی و به‌منظور کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از حوادث طبیعی، اعمال ضوابط و استانداردهای فنی و مهندسی در کلیه ساختمان‌ها و فضاهای مسکونی الزامی است.

راهکارهای موجود در ساخت سکونتگاه‌های موقت، متعاقب سوانح اخیر در کشور، نشان‌دهنده‌ آگاهی اندک مجریان و برنامه‌ریزان از پیامدهای گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست‌محیطی سوانح است که سبب شده وجود سکونتگاه‌های مزبور پس از اتمام دوران بازسازی به معضلاتی در مناطق سانحه‌دیده مبدل شوند. طبق بررسی‌های انجام‌شده، به‌رغم رخداد سوانح مختلف در ایران و تجارب ناموفق سکونتگاه‌های موقت تأسیس‌شده پس از آن‌ها، سند و نوشته‌ای که تعیین‌کننده مسیری بهتر برای اقدامات آینده جهت برنامه‌ریزی صحیح در امر اسکان موقت و به‌عنوان طرحی برای آیندگان قرار گیرد، وجود ندارد.

مسئله اسکان موقت بازماندگان پس از وقوع سوانحی مانند زلزله در کلان‌شهرهای جهان به سبب آسیب‌پذیری‌های وسیع‌تر، تخریب‌های بیشتر پس از زلزله، جمعیت زیاد شهری، نیاز به کمک و همچنین زمان زیاد برای بازسازی، بسیار پیچیده‌تر خواهد بود. به‌ویژه به سبب تراکم بالای ساختمان‌های مسکونی در ایران نسبت به سایر کشورها، کمبود فضای مناسب جهت اسکان جمعیت بی‌خانمان در ایران پس از زلزله، مشکلی جدی است.

بنابراین از آنجا که فضاهای باز اولین سایت‌های قابل استفاده پس از بحران زلزله خواهند بود، به نظر می‌رسد، پارک‌ها و یا زمین‌های خالی باید با رویکرد پاسخگویی در حین بحران و پس از آن طراحی و تجهیز شوند (خاکی، ۱۳۸۸، ۳).