نویسنده: اشکان نیکبخت

سیستم های اطفای حریق اتوماتیک، یکی از راهکارهای بسیار مناسب برای حفاظت از اموال و همچنین حفاظت از جان متصرفین در بنا و مجموعه های فرهنگی – تاریخی محسوب می شوند. این سیستم ها معمولاً به گونه ای طراحی می شوند که پس از کشف حریق، به صورت خودکار ماده اطفایی را در محل وقوع حریق تخلیه نمایند. مواد اطفایی مختلفی ممکن است در این سیستم ها به کار رود. آب به عنوان یکی از ارزان ترین و در دسترس طریق عوامل اطفایی، در سیستم های اسپرینکلر به کار رفته و تجربه نشان داده است می تواند بسیار موثر عمل نماید.

در محل ها و تصرفاتی که تخلیه آب ممکن است منجر به آسیب رسیدن به سازه، اموال و اثاثیه موجود در فضا شود، عوامل اطفایی جایگزین دیگری مورد استفاده قرار می گیرد. مشاور و طراح سیستم های ایمنی ساختمان های حساس نظیر موزه ها، گالری ها، ساختمان های تاریخی، مراکز نظامی، مخازن اشیاء ارزشمند و… موظف است ضمن بررسی تاثیرات احتمالی مواد اطفایی بر اثاثیه و سازه یک ساختمان، نسبت به انتخاب ماده اطفایی مناسب اقدام نماید.

استاندارد NFPA909

 

در بند ۹.۱۲.۹.۲، قسمت ۲، به سیستم های اسپرینکلر به عنوان گزینه اصلی اطفای حریق اشاره شده و استفاده از سایر سیستم های اطفای حریق جایگزین نیز مجاز شمرده شده است. سیستم های اطفای اتوماتیک گازی به دو دسته کلی سیستم های دی اکسید کربن(مطابق NFPA12) و سیستم های عامل پاک(مطابق NFPA2001) تقسیم می شوند. سیستم های اطفای گازی دی اکسید کربن برای فضاهایی که احتمال حضور دائمی انسان وجود دارد توصیه نمی گردد.
لذا به نظر می رسد سیستم های اطفای گازی عامل پاک(نظیر هالوکربن ها و گازهای بی اثر) یکی از گزینه های مناسب جهت اطفای حریق در فضاهای حاوی اثاثیه ارزشمند و حساس محسوب شوند. با این حال، انتخاب عامل اطفایی مناسب و سیستم اطفای حریق هر ساختمان(خصوصاً مراکز حساس و ساختمان های تاریخی) باید ضمن انجام مطالعات کافی توسط کارشناسان خبره و با بررسی تمامی اقلام ارزشمند موجود در محل، آنالیز مواد به کار رفته در این اقلام، نوع حریقی که ممکن است توسط این مواد ایجاد شود(کلاس حریق و توجه به اینکه احتمال وقوع کندسوزی و حریق Deep Seated چقدر است) و تاثیرات متقابل و مخرب مواد اطفایی مختلف روی این مواد و نهایتاً قابلیت اطفایی آنها در هر سناریوی مختلف، انتخاب شود.

استاندارد NFPA914

مشابه موارد فوق، در این استاندارد نیز تکرار شده است. همچنین در بند B.9.2.5 این استاندارد، به صورت کلی نکاتی در خصوص طراحی سیستم های اطفای گازی ذکر شده است. به عنوان مثال، در طراحی سیستم های اطفای گازی اماکن تاریخی، محل قرار گیری سیلندرهای تحت فشار سیستم اطفای گازی، باید به گونه ای جانمایی شود که در صورت حادثه، آسیبی به سازه وارد نکند. همچنین محل قرارگیری نازل ها و فشار تخلیه گاز از هر نازل باید مورد تفکر قرار گرفته و آثار احتمالی ناشی از تخلیه گاز با فشار بالا بر اقلام ارزشمند موجود در فضا و یا سازه و بازشوهای فضا لحاظ شود.
در انتهای این نوشتار باید عنوان کرد بهره گیری از سیستم های اطفای گازی می تواند راهکاری مناسب جهت حفاظت از حریق در بنا و مجموعه های فرهنگی – تاریخی باشد.