اختصاصی پایگاه خبری فضای نو : رسانه تخصصی طراحی داخلی
نویسنده: الهام نظری (برند جواهرات شانلی)
تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد نقش و طرح های به کار رفته در حدود 90 درصد از سنگ نگاره های باستانی کشف شده در سرتاسر جغرافیای ایران مربوط به بز کوهی است
بزکوهی دراسطورههای ایران
اسطوره، واکنش ناتوانی انسانی نسبت بهعدم آگاهی از علل واقعی حوادث و تلاش درجهت تفسیر آن است. ماهیت اسطورهها با نماد توصیف میشود چرا که نمادها مناسبات و ارتباطات بین دال و مدلول، انسان و ایزد را تعریف مینماید.(کوپر،1379،139) گیریشمن معتقداست ایرانیها ویونانیها در دورانهایی در هنر خود موضوعهای اساطیری را نقل میکنند. این آثار در ایران ابتدا در سفالینهها وبلافاصله در هنرمندان فلزکار دیده شده و حداقل بهمدت دوقرن در لرستان نقش روی فلزات بود.(گیریشمن، 1374 ،74)
دریکی از اسطورهها که بهداستان آفرینش انسان مربوط است، داستان روییدن گیاهی با دو برگ (احتمالا ریواس) بهشکل انسان درآمدند که بهمشیه و مشیانه معروف است و در حوادثی که برایشان پیشآمد از شیر بز سپیدی نوشیدند. بهعبارتی بز درحیات بشر اولیه نقش مهمی دارد.( کارنوی،1383، 51)
در اسطورههای ایران باستان، از بین ایزدان که در هیئت چهارپایان در آمدهاند میتوان بهورثرغنه(بهرام) ایزد جنگاوری و پیروزی اشارهنمود که موجودی انتزاعی است و یکی از تجسمهایش بز نر جنگی بودهاست.(هینلز، 1374 ،71) با بررسی نقشمایه بزکوهی در آبخوریهای سفالی4000 سال قبل ازمیلاد در شوش ابعاد غیرمتعارف شاخها مشهود است که نمادی از ماه و بهعنوان سرچشمه نزول باران محسوب شده و دراکثر موارد نمادی از زمین، آب و خورشید در میان شاخها منقش است.
بهرحال، اجداد باستانی ایرانیان در دوران پارینه سنگی،باورها، اید هها و اعتقادات خود را بر روی صخر هها جاییکه زمانی محل اصلی زندگیشان بوده است، حک میکرد ه اند. بسیار جالب توجه است که در میان سنگ نگار هها و رنگین نگار ه های بجا مانده از دوران ابتدایی نقش مایه بز کوهی طرح غالب بوده که درسبکهای متنوعی ظاهرشده است.
از این لحاظ هنرهای صخره ای اسناد دست اولی هستند که اکنون در دسترس پژوهشگران و افراد علاقمندند، با بررسی و پژوهش بر روی سنگ نگارها در ایران نشان می‌دهد نقش بیشتر از 90 درصد آنها را بزکوهی تشکیل می‌دهد، محمد ناصری فرد متخصص نقوش صخره ای در ایران و نویسنده کتاب سنگ نگاره های ایران به خبرگزاری میراث می‌گوید.
پرسش اما این است که علت انکه بز کوهی تا این میزان در هنر و آثار انسان های تاریخ کهن نقش داشته چیست، ناصری فرد در پاسخ به این پرسش می‌گوید: “به اعتقاد من نقش بزكوهی نماد ایران باستان، با مضمون آبخواهی، زایندگی، فراوانی نعمت و محافظت است. تعبیری از یك فرشته كه در مواقع سختی ها از آن كمك خواسته می‌شد و ریشه این باور به یكی از اسطوره های ایران باستان برمی‌گردد.”
این پژوهشگر در توضیح این اسطوره می‌افزاید: “بر اساس داستانی اساطیری مربوط به ایران نخستین انسان روی زمین كیومرث بود كه در شاهنامه فردوسی از آن بعنوان نخستین پادشاه نام برده شده است. کیومرث حدود چهل سال برزمین زندگی كرد و سپس با اهریمن زشتی ها در افتاد و به دست اهریمن کشته شد. دو قطره خون كیومرث بر زمین می‌چكد و از آن یك بوته ریواس دو شاخه می‌روید. این دو شاخه ریواس برهم می‌پیچند و از یك شاخه ی آن پسر زیبای جوانی به اسم مشی (ماری) و از شاخه دیگر آن دختر زیبای جوانی به اسم مشیانه (ماریانه) متولد میشود وچون آنها غذا خوردن را نمی‌دانستند، خداوند فرشته ای را قالب یك بزكوهی سفید رنگ می‌فرستد تا مشی و مشیانه را شیر بدهد. این بزكوهی تا آنها غذا خوردن را یاد بگیرند به آنها شیر می‌دهد، آنها بعد از گذشت سالیان بزرگ می‌شوند و روز سیزده فروردین با هم ازدواج می‌كنند. به اعتقاد من دلیل اینکه ما ایرانیان در روز سیزده فروردین سبزه گره می‌زنیم به نوعی برگرفته از همین داستان اساطیری است..”
ناصری فرد در ادامه می‌افزاید: “از این منظر به باور مردم ایران باستان، بزكوهی مظهر فرشته ای است كه خداوند برای بقا و ادامه ی حیات نسل بشر فرستاده است. نقش بزكوهی برای ایرانیان باستان نوعی مانیفست بوده كه رویكردی مقدس داشته است و این قداست بر نقش هایی قابل مشاهده است كه هنرمندان شاخ های بزكوهی را به شكل لوزی كشیده اند و لوزی در خط ایلام كهن و میانه hu هیو یعنی تقدیس است. از همین رو هرجا كه گذر آب باشد نقش های فراوان بزكوهی را می‌بینیم و مضمون آن آبخواهی است و بیان ارزش و اهمیت بی بدیل عنصر آب در نزد مردمان ایران باستان است..”
به همه این موارد باید این را نیز اضافه کرد که نقش بزكوهی در نماد شناسی جهانی جالب توجه است، چرا که آنها نیز بر این باورند كه نقش بزكوهی فرشته و جای پای خداست و نماد آب و باران خواهی است، دقیقاً مشابه همان تصوری که در ایران باستان رواج داشت.
نقشینه بز کوهی روی سفالها
انسان های ماقبل تاریخ، مهارتی خارق العاده در ساخت ظروف سفالی داشتند. آن هابهترین نوع ظروف سفالی را با استفاده از چرخ سفالگری و دست میساختند. ودر برخی از این کارهای هنری، جنبه های گوناگونی از زندگی خود را به نمایش گذارده اند؛ مانند مذهب، اخلاق و هنر. با مطالعه این مصنوعات است که ما به روابط بین تمدن های مختلف پی می بریم.انسان باستان ، مهارتی شگفت در ترسیم و تجسم حیوانات شاخدار داشت. شاید تبدیل صورت خدایان به نقاشی های حیوانی، یکی از دلایل تقدس بود که موضوعی برای کارهای هنری باستانی و سفالگران شد. بیشتر آثار هنری ماقبل تاریخ، در ابتدا با طرح های تز یینی و هندسی همراه بودند. پس از مدتی نقاشی حیوانات مجدداً رایج شدو سپس اشکال هندسی بار دیگر گسترش یافت. (Persian) دیده میشود.طرح بز کوهی در ادوار مختلف تاریخی نمایان.نقش بز و حاشیه دورتادور ظرف یادآور کاربرد ظرف بود و دایره خاکستری هم یاد آور ماه، خورشیداست .
اثر ساخته شده
بز کوهی محافظت کننده در کنار سنگ جاسپر محافظت کننده تلفیقی از هنر ثبت شده ایران باستان و روایتی از نماد اصیل ایرانی را بتصویر میکشد.
الهام نظری ، معمار و عضو سازمان نظام مهندسی استان تهران
دارای پروانه پایه دو طراحی ، نظارت ،اجرا از سازمان نظام مهندسی
کارشناس سنگهای رنگی و جواهر از دانشگاه اتحادیه طلا و جواهر
صاحب امتیاز برند شانلی
تلفن: 26720329 ،09126016022
بیوگرافی به نقل از هنرمند:
” میشود گفت که عمق فکری یک آرشیتکت، روانشناسی راجع به موضوعی است که قرار است خلق نماید. در واقع نقطه متمایز او با دیگران نوع نگرش وی به محیط پیرامونش است که میباست چه در زندگی شخصی و چه در حرفه کاری او نمایان باشد. در کنار حرفه معماری؛ علاقه ام به سنگها و کشف رموز عجایب آنها مرا بر آن داشت تا دوره کارشناسی سنگهای رنگی و گوهرهای قیمتی را طی کنم و بعد از طی این دوره به وجوه مشترک زیادی بین سنگها و خلقشان در معماری رسیدم. سپس به طراحی در جواهرات و خلق آنها پرداختم. از آنجاییکه آثار برجسته معماری نیز در تاریخ ما به وفور دیده میشود ، کششم را دوچندان کرد بطوریکه تحقیقاتم را در رابطه با معماری جهان گسترده تر کردم و با تفکیک گوهرها روز به روز به هدفم نزدیکتر شدم. اولین مقاله خودم را تحت عنوان اعجاز سنگهای قیمتی، فرم و نهادینه کردن آنها در نقشینه های ایرانی بعنوان جم تراپی و اثرات ماورایی آن در اولین و تنهاترین نشریه تخصصی طلا و جواهر ارایه دادم. بعد از آن مقالات متعدد و خلق آثار جدیدتری تحت عنوان برند شانلی داشته ام. امیدوارم بتوانم با خلق چنین آثاری سهم بزرگی به شناساندن آثار باستانی بخصوص ایرانی به عموم مردم داشته باشم. “