اختصاصی پایگاه خبری فضای نو : رسانه تخصصی طراحی داخلی
دیباچه امیرهوشنگ اردلان بر کتاب:
به نام یگانه یکتا بسم‌الله
دیباچه بر دفتری را میآغازم که جوئره‌ی جستجوگری؛ تحقیق؛ گردآوری و تدوین دستاوردی کارگاهی و دانشگاهی‌ست و حلقه‌ی پیوند و آمیزه‌ی سه گانه بین «انسان؛ محیط ؛ مسکن».
نخستین گام در شکل‌گیری و کنار هم آمدن عنوان‌های به ظاهر پراکنده – و در باطن کامل کننده هم – در باغی سبز و دلگشا و جائی به نام «باغ موزه هنر ایرانی» در الهیه شمیران شکل گرفت با رخصت ریاست دانشگاه و حمایت تام و تمام مدیر وقت مجموعه‌ی این فضای فرهنگی ، کارگاه در ساختمان اصیل و دلنشین تشکیل گردیده و نخستین هسته و بسته مطالعات آنجا شکل گرفت تا سال بعد و ترم بعد با تکرار دیگر و با همان نظم و روش و منش ادامه یافت. سه گانه « انسان؛ محیط؛ مسکن» و چرخه تاثیرپذیری و تاثیرگذاریشان بر هم و دانشجویان علاقمند را به ثبت و ضبت نکات ارزنده‌ای رساند این توفیق را مرهون مشارکت و یاری و همراهی دستیارانم مهندسین: حامد نوروزی، ناهید عابدینی، مارال پوردیان، شقایق نعمتی، نیما عالی‌نژاد و همچنین نگارندگان و گردآورندگان این اثر: یگانه رجبی و کسری امیری می‌دانم که دلگرمی حضورشان انگیزه تدارک و چاپ این کتاب بود که با افزودن دو تحقیق ارزشمند توسط یگانه رجبی و کسری امیری شرایطی فراهم آمد تا مقبولیت آن یابد که بزیور طبع آراسته گردد شایان ذکر است که همواری این گام و یافتن امکان نشر اثر را حمایت دلسوزانه ریاست عالی مقام دانشگاه پارسی « پرفسور محمود گلابچی» می‌دانم که همواره با تلاش چشمگیر خود بعنوان چهره ماندگار معاصر، نقش علمی و فرهنگی خود به درخشانترین صورت ممکن ایفا نموده‌اند. در پایان کلام شایسته می دانم سپاس خود و دستیارانم را از تمامی دست‌اندرکاران نشر این اثر ابراز دارم. با امید به آینده و گسترش فرهنگ و دانش و هنر در ادبیات معماری.
فهرست:
پیشگفتار
فصل اول
مقدمه
فصل دوم
مسکن:مبانی و مفاهیم
مسکن چیست؟
تشخیص نیازهای انسان به مسکن
فونکسيون‌هاى مسکن
پيچيدگى و انعطاف‌پذيرى نيازهاى انسانى
چگونگى ارضاء نيازهاى خانواده‌هاى عصر حاضر
روابط انسان و مسکن
دسته‌بندی ناحیه‌ها در محیط مسکونی
فضاهای مختلف مسکونی
عملکرد مسکن در ارتباط با محیط خارج
نیازهای اساسی در رابطه با دسترسی‌ها
نیازهای اساسی در رابطه با حریم و امنیت
مراحل طراحی پروژه مسکونی
امنیت و ایمنی
امنیت سایت
انواع مسکن
روش‌های طراحی مسکن انعطاف پذیر
مسکن انعطاف پذیر
روند سیاستگذاری مسکن ایران
شاخص‌های مسکن
کیفیت واحدهای مسکونی
قدمت واحدهای مسکونی
نحوۀ تصرف واحدهای مسکونی
قیمت زمین و مسکن
خانوار در واحد مسکونی
نفر در اتاق
اتاق در واحد مسکونی
نفر در واحد مسکونی
مشکلات مسکن
مزایای خانه‌های مستقل
معایب خانه‌های مستقل
مزایای خانه‌های آپارتمانی
معایب خانه‌های آپارتمانی
خانواده
تعریف خانواده
چرا خانواده يك نهاد اجتماعي است؟
نقش‌ها و جايگاه‌هاي خانوادگي
تعريف نقش و جايگاه اجتماعي
خانواده و تغییرات جدید
انواع خانواده
انواع خانواده‌ها و نیازهای آنها
تاریخچه زندگی اشتراکی
خانه اشتراکی
نمونه موردی
اقامتگاه دختران بی سرپرست در خوانسار
فصل سوم
اقلیم
مقدمه
تقسیمات اقلیمی در ایران
معرفی استان تهران
همسایگان استان
شناخت اقلیم تهران
وضعیت توپوگرافی استان تهران
بارندگی
دما
رطوبت نسبی
تابش خورشید
باد
فصل چهارم
ضوابط طراحی
سازماندهی مرکزی
سازماندهی خطی
سازماندهی شعاعی
سازماندهی مجموعه‌ای
سازماندهی شبکه‌ای
مفهوم انعطاف‌پذیری
انعططاف‌پذیری از دیدگاه معماران
معرفى استراتژى‌هاى كلى در انعطاف‌پذيرى
تنوع‌پذیري (فضاي چندعملکردي)
تطبیق پذیري (جابجایی فصلی و روزانه)
تغییرپذیري (تفکیک و تجمی)
جهان و تلاش مصرانه برای خلق معماری پایدار
بررسی روند رابطه معماری،طبیعت و انسان
محیط
فضا
مفهوم انسان
معماری
رابطه‌ی انسان، طبیعت، معماری
ارتباط معماری و طبیعت
سیر تحول ارتباط معماری و طبیعت
نتیجه‌گیری
فصل پنجم
روند طراحی
دید و منظر سایت
کانسپت و ایده اصلی
طراحی حجم
طبقات
فضاهای اشتراکی هر طبقه
سازه و استراکچر پروژه
نقش فولاد در ساختمان
توجیه اقتصادی سازه‌های فولادی
قیمت زمین
مصالح در دسترس
برنامه فیزیکی
نقشه‌ها و رندرها
فصل ششم
تاثیر رنگ در انسان – محیط – مسکن
مقدمه
دیدگاه هنرمندان از نظر زیباشناسی بر رنگ‌ها
واقعیت رنگ و اثر رنگی
روانشناسی رنگ‌ها و نمادها و نمودهای رنگی
تاثیر رنگ بر مسکن
تاثیر رنگ بر محیط
تاثیر رنگ بر انسان
فصل هفتم
نتیجه‌گیری
پژوهش و تحقیق دانشجویان
منابع و مآخذ
سخن نویسندگان
انسان موجودی است اجتماعی، که دست پرورده تکامل است. از این که طی میلیونها سال توانسته خود را تا به این حالت جسمی و روحی برساند و از موارد عدیده‌ای عبور کند و شکل بگیرد به خود میبالد تا آنجا که میتواند شرایط زیستی را طبق خواست خود تغییر دهد.
مثلا انسان از نظر جسمی توانست بدن خویش را با شرایط به وجود آمده وفق دهد، تا توانایی زنده ماندن را داشته باشد و مراحل تکاملی دیگر که همه دست به دست هم داده اند تا شعور حاصل گردد، و در ادامه، راه همچنان باقی است.
یکی از موارد وفق دادن که بسیار مهم و در شکل گیری انسان جای خاصی دارد، مسکن در شرایط آب و هوایی و منطقه ای خاص میباشد، که انسان توانست و همینک میتواند و در آینده بیشتر خواهد توانست شرایط را به نفع خود تغییر دهد، و اما هنر معماری به غیر از آن که توانایی ساخت مسکن در شرایط خاص اقلیمی و فرهنگی طی سال ها تجربه را داشته همینک توان ساخت خلاقانه مسکن با در نظر داشتن خاص خود و شرایط ویژه را دارد.
به همین منظور احتیاج مبرم به گرفتن و دادن تجربه های آموخته و خلاقانه در سطحی بالاتر احساس میشد، که ثمره آن تحصیلات تحقیقی و تکمیلی در رشته کارشناسی ارشد ( گرایش معماری مسکن) میباشد.
در این کتاب با آموخته های مبحث انسان، محیط و مسکن آشنا میشویم و در ادامه تحقیقات دانشجویان این رشته را که در این درس در کلاس همراه ما بوده‌اند جمع آوری شده و با بحث و گفتمانی که در کلاس انجام شد و استنتاج هایی که در آخر هرجلسه بدست میآمد، جمع آوری شده و آن را ضمیمه نموده‌ایم تا بدانیم این راه همچنان باز است و تحقیق و تعقل و قیاس و خواست و ساخت و خلاقیت همچنان ادامه دارد،
جادارد که در این بخش از کتاب از استاد عزیزم مدرس این درس در دانشگاه معماری و هنر پارس ، مهندس هوشنگ امیر اردلان قدردانی کنم همچون زلال رود جاری باشد
پیشگفتار:
در خانه عواملی هست که ارزش‌های انسانی در آن تجلی پیدا می‌کند و می‌توان به مهم‌ترین آن به عنوان مکان اجتماعی و نگهداری از فرهنگ اشاره کرد. به نظر می‌رسد اساسی‌ترین نیازهای آدمی داشتن سرپناه است؛ بنابراین تأمین مسکن مناسب برای تمامی اقشار جامعه ضرورتی انکارناپذیر است. در جامعه کنونی و بحران اقتصادی که در آن قرار داریم، مشکل تأمین مسکن برای مردم وجود دارد.
یکی از راهحل‌هایی که میتواند باعث حل این مشکل شود این است که با کاهش فضاهای خصوصی و افزایش فضاهای اشتراکی، بتوانیم نرخ خرید خانه یا اجاره را کاهش دهیم. در واقع مسکنی که در آن ساکنین علاوه بر داشتن حریم خصوصی، بتوانند مجموعه‌ای از علایق، ارزش‌ها و یا اهدافشان را در آن به اشتراک بگذارند و با یکدیگر تعامل اجتماعی داشته باشند.
امروزه خوابگاه‌هایی برای رفع مشکل سکونت افراد و یا خانواده‌ها وجود دارند اما آیا دارای امنیت کافی، کیفیت فضایی، راحتی و حتی حریم خصوصی درستی هستند؟ روش تحقیق و طراحی انسان محور بوده و متناسب با نیاز آنها است.
مقدمه:
بخش مسکن را می‌توان یکی از بخش‌های توسعه در یک جامعه دانست. از یک سو اهمیت اقتصادی و اجتماعی مسکن، و از سوی دیگر بحث اشتغالزایی و ارتباط آن با بسیاری از بخش‌های دیگر، آن را در کانون توجهات عمومی و ابزاری مناسب در جهت تحقق سیاست‌های اقتصادی قرار داده است. از سویی دیگر بخاطر اهمیت مسئله و ارزش نهاد خانواده در اجتماع بایستی دقت لازم در فرآیند طراحی آن بکار گرفته شود، تا ضمن اینکه نیاز وسیع جامعه قشر جوان فراهم شود، به مسکن به عنوان عاملی تأثیر گذار در رفتارهای اجتماعی و اخلاقی و نیز تأثیرگذار در روابط خانوادگی نگریسته شود.
مسأله مهم‌تر در زمینه‌ی مسکن در کشور‌های درحال توسعه، بی‌توجهی و از یاد بردن رضایت افراد در طول زندگی که در غالب خانه‌هایی که با الگوی حداقلی مسکن طراحی می‌شوند، فاقد بهرهوری لازم به لحاظ فضایی بوده و ناتوانی آنها در پاسخگویی بهینه به نیازهای ساکنان روشن است. ایده طراحی انعطافپذیر واحدهای مسکونی ناشی از تحولات رخ داده در فنآوری بود که جداسازی ساختارهای ثابت بنا را از عناصر قابل جابه جایی آن ممکن می‌سازد. در طراحی یک واحد مسکونی بهینه و انعطافپذیر، آنچه در ابتدا مطرح می‌گردد تعیین میزان زیربنای اختصاص پیدا کرده و نوع کارکرد در فضا اشاره کرد. بنابراین فضای چند عملکردی باید به گونه‌ای طراحی و تجهیز گردد که متناسب با نیازهای استفاده‌کنندگان باشد.
تا به امروز تلاش شده از راه‌های متفاوت هزینه مسکن‌ها را کاهش داده و آنها را ارزان قیمت کنیم. راهکارهایی مثل مدولار کردن، استفاده از ساخت و ساز پیش ساخته‌ی اقتصادی محور و مواد کم هزینه از جمله این تلاش‌ها بوده است. اما یک شکاف بین این دیدگاه اقتصادی وجود دارد که می‌توان با بهینه‌سازی طراحی بهرهمندی متقابل را بین سازندگان و ساکنان به وجود آورد.
آنچه مسكن را براي كاربرانش مطلوبتر می‌سازد، عوامل بيشماري است كه باتوجه به فرهنگ‌های مختلف در عوامل خاصي ظهور می‌کند که بعضي از آنها از اولويت ويژهاي برخوردارند، چرا كه به نيازهاي اوليه و اساسي انسان وابسته‌اند. با توجه به وجود عوامل متعدد و تأثيرگذار در ساخت مسكن، شناخت اين عوامل در راستاي تصميمسازي در محدوديتهاي طرح و اختصاص بودجه كمك شاياني به انتخاب اولويتها در ساخت و سازها می‌نمايد. نياز مسكن در شهر تهران با توجيه سوددهي براي سرمايهگذاران به از بين رفتن پيوندهاي عاطفي ميان مردم و محل سكونتشان منجرشدهاست. تقليدهاي كوركورانه در نماي ساختمان‌ها، عدم پاسخگويي منازل به نيازهاي ساكنين و غيره، منجر به گسستگي ميان معماري و تغيير سليقه عمومي مردم، بدون درك از نياز واقعي خود در محله‌ها شده است.
در معماري نياز به تعلق داشتن، در ویژگی‌هاي تماس اجتماعي و هويت نمادين معنا شده است، كه نظامهاي اجتماعي- كالبدي آن در دسترسي به خدمات، محیط‌هاي اجتماعي و زيبايي نمادين است. انسان برای پاسخ به هویت خود، یک مکان را برای خود برمیگزیند، اين مكان يا نشانه براي هويت فردي و اجتماعي میباشد و نوعي احساس مالكيت و دفاع را موجب می‌شود.