کمتر کسی میداند که استاد ایرج اعتصام داشت کتابی می نوشت با موضوع «تاریخ تطبیقی معماری ایران و جهان». حالا این یعنی چه؟ یعنی وقتی ما در ایران تخت جمشید را میساختیم در رم باستان چه میساختند؟ در چین چه؟ در امریکای جنوبی چه؟ و همینطور این تاریخ جلو می امد تا معاصر. او باور داشت این جهانها روی یکدیگر همچون امروز اثر داشتند و مطالعه جزیره ای و اکواریومی این جهانهای متفکر و اثار معماری آنها خطاست. تا جاییکه حقیر اطلاع دارد نگارش کتاب تقریبا تمام شده بود و حتی تدارک چاپ آن به انتشارات وزین فرهنگ سپرده شده بود. اگرچه این کتاب معظم چندین جلد داشت و ادوار مختلف ائم از جهان باستان، مدرنیته و… هریک در مجلد مخصوص بودند.
درود بر این اندیشه متعالی. درود بر این جهان بینی. از کسی جز ایرج اعتصام چنین دیدگاهی انتظار نمیرفت. افسوس که او دیگر در میان ما نیست. کاش بود و باز به ما درس معماری میداد. درس عاشقی. درس فداکاری. کاش بود و میگفت چه برای این کتاب در سر داشت.