اختصاصی پایگاه خبری فضای نو : رسانه تخصصی طراحی داخلی

پرونده ویژه : معرفی بناهای تأثیرگذار معماری معاصر ایران از ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۰

دبیران پرونده :  مرتضی نیک فطرت و حسام عشقی صنعتی

تجانس‌های معناداری از ادراک معماری در میان مردم و معماران وجود دارد که ناشی از اختلاف سطح رضایت‌مندی مردم از ساختمان‌های مدعی معماران است. این رضایت‌مندی‌های همگرا و واقع‌بینانه، فارغ از اغواگری‌های معماری‌های ژورنالیستی امروز در نتیجه‌ی فرم‎سازی، متریال لوکس، کانسپت‌سازی‌های توهمی و یا جلوه‌نمایی‌های بصری معماری‌های نمایشی و یا هر فیل هوا کردنی، گونه‌ای دیگر از ادراک مخاطب را به روشی علمی متکی بر آرای کنت فرامپتون در هر منطقه‌ای مدنظر قرار می‌دهد که با تمرکز بر ویژگی‌های مشترکی از انسان و معماری چون؛ واقعیت، اصالت، درون، خاطره، تاریخ، تن، زمان، منطقه و آگاهی حاصل شده است.

“ساختمان آبان” از مهندسین مشاور “فضا، رویداد، شهر” در اصفهان نمونه‌ی موفقی از یک معماری به‌جا با قرائت‌های معنایی همسانی از مردم و معماران است و اگرچه یک خانه‌ی کوچک-مقیاس انسانی و محدود نسبت به شهر ولی با پاسخی درست و موثر است که به زعم بنده می‌تواند هم نتیجه و هم الگوی پیشنهادی زمانه‌اش باشد. این ساختمان حاصل ذهن پرآشوب معمار گرفتار آن در ژورنالیسم جهانی نبوده و هم حاصل کم‌سلیقه‌گی‌های پُرپرداختی از تکثر احجام نا آشنا نیز نیست و تجردی آشنا و صمیمی در آن وجود دارد. این ساختمان به دور از اعمال سلیقه‌ی شخصی طراحی با اصالت خود در فرم و فضاسازی که از دوره‌ی تاریخی شهر خود نشانه‌ دارد، در عین حال تنوع فضایی به‌روزتری نیز برای ساکنان خود فراهم آورده است. این ساختمان منسجم برخلاف آجربازی‌های سخیف معماران امروزی که آجر در آن به بازی و سخرگی گرفته می‌شود با واقعیت اصیل، آشنا و صمیمی آجر معماری شده است. همچنین این ساختمان به گونه‌ای هنرمندانه نیز در مرز تضاد و هماهنگی با زمینه جای گرفته است تا مخاطبانش را در آگاهی گذار زندگی از سنت به مدرنیته قرار دهد. این ساختمان از وحدت مصالح سازنده‌ی خود نیز بهره می‌برد تا مخاطب ساکن را با خود همسو ‌کرده و داستان زندگی خود را جاری سازد.

در نهایت، ویژگی‌های متحدی از یک ساختمان شاخص در معماری نیمه‌ی دوم سده‌ی پیشین ایران که بدور از شعر و شعار، هم نقطه‌‌ی تکامل معماری‌های پیش از خود باشد و هم نشانه‌هایی از پاسخگویی به شرایط حال و لحاظ آینده را در خود داشته و هم به دور از تکلف‌های صرفا بصری به شیوه‌ای مجرد و خوانا گویای مسیر آینده نیز باشد و هم علاوه بر آن‌ها یک خانه در بطن شهر نیز باشد که به لحاظ وسعت اثرگذاری اجتماعی مهم شمرده می‌شود، در این ساختمان به چشم می‌خورد و می‌تواند مصداقی برای یادگیری باشد.

با تشکر از جناب دکتر نیک‌فطرت و رسانه‌ی فضای نو در ایجاد چنین فرصت گفتمانی که بدون شک در تنویر مسیر آینده معماری در ایران نقش مهمی خواهد داشت.

حامد بهکام، معمار و مدرس دانشگاه

تیرماه ۱۴۰۱